* آيا از آيات پنج نوبت نماز فهميده مى‌شود؟


* بعضى از آيات شريف كه به وقت نمازهاى پنج‌گانه اشاره كرده است، عبارتند از: «اسراء، 78 و هود، 114».
ترديدى نيست كه جزئيات اين موضوع (همانند بسيارى از موضوعات ديگر) در اين آيات بيان نشده، بلكه خداوند متعال بر اساس حكمت‌ها و مصالحى ـ كه در احكام الهى است ـ تنها به ذكر كليات آن بسنده كرده و بيان جزئيات و شرح آن را به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) سپرده است؛ لذا اين آيات در كنار رواياتى كه به دست ما رسيده است، زمان نمازهاى پنج‌گانه را به طور دقيق مشخص مى‌كند.
بر اين اساس، زمانى كه از طرف مشرق، سفيده در آسمان پهن شود (فجر دوم)، وقت نماز صبح آغاز مى‌شود و تا وقتى كه آفتاب طلوع كند، به پايان مى‌رسد. وقت نماز ظهر و عصر از هنگامى كه سايه شاخص بر روى زمين به آخرين درجه كمىِ خود برسد (اول ظهر) شروع مى‌شود و تا موقعى كه به اندازه خواندن نماز عصر، به غروب آفتاب زمان داشته باشد، ادامه دارد. هنگام نماز مغرب و عشا از اول مغرب تا وقتى كه به قدر خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد، ادامه دارد.[1]

* پيام آيه 78 سوره اسراء كه مى‌فرمايد: (أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ الَّيْلِ وَ‌قُرْءَانَ الْفَجْرِ...) چيست؟
* خداوند مهربان در سوره اسراء، آيه 78، مى‌فرمايد: نماز را از هنگام مايل شدن خورشيد تا نهايت تاريكى شب [نيمه شب] بر پا دار و هم‌چنين قرآن فجر[نماز صبح] را، زيرا قرآن فجر[نماز صبح] مورد مشاهده[فرشتگان شب و روز]است.
يكى از پيام‌هاى مهم آيه يادشده، بيان وقت نمازهاى روزانه و اقامه آنها در وقت‌هاى خاصى است؛ مثلا
از اين آيه در مى‌يابيم كه وقت نماز ظهر، هنگام مايل شدن خورشيد از نقطه وسط روز است.[2]
حضرت امام محمدباقر(عليه السلام) در تفسير آيه مذكور مى‌فرمايد: «دلوك الشمس» به معناى مايل شدن آن از نقطه وسط روز است و «غسق الليل»، به معناى نيمه شب است و در واقع اشاره به وقت چهار نماز ظهر، عصر، مغرب و عشا است و «قرآن الفجر» اشاره به وقت نماز صبح است.
بنابراين، پيام مهم آيه مذكور اين است كه مى‌خواهد به ما خواندن و به جا آوردن نمازهاى پنج‌گانه و روزانه و وقت آنها را يادآور شود و بايد هر مسلمان در اين وقت‌ها نمازهاى روزانه‌اش را ـ كه واجب است ـ به جا بياورد.[3]

* پيام و شأن نزول آيه مباركه 114، سوره هود چيست؟ و نيز توضيح دهيد كه منظور از (طَرَفَىِ النَّهَارِ وَ‌زُلَفًا مِّنَ الَّيْلِ) چه چيزى است؟

* خداى مهربان در اين آيه مى‌فرمايد: و در دو طرف روز ]و نخستين ساعات شب نماز را برپادار، زيرا خوبى‌ها، بدى‌ها را از ميان مى‌برد. اين براى پندگيرندگان، پندى است.
برخى از مفسران درباره شأن نزول اين آيه شريف گفته‌اند: شخصى از كارهاى زشت خود ناراحت بود، به همين‌رو پس از نماز در مسجد از پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله) خواست تا او را تنبيه كند، آيه مذكور نازل شد، حضرت به او فرمود: چون بعد از آن كار خلاف، در نماز جماعت شركت كردى، خداوند تو را بخشيد، زيرا خوبى‌ها، بدى‌ها را از بين مى‌برند.[4]
بنابر روايات و سخنان امامان معصوم(عليه السلام) مراد از «طرفى‌النهار» (دو طرف روز) صبح و مغرب و مراد از «زلفا من الليل» (اوايل شب)، نماز عشا است؛ پس آيه مذكور اشاره به وقت سه نماز (صبح، مغرب، عشا) دارد. شايان توجه است كه براى همين پيام‌هاى موجود در آيه حضرت على(عليه السلام)مى‌فرمايد: از دوست و حبيب خودم رسول خدا(صلى الله عليه وآله) شنيدم كه فرمود: اميدبخش‌ترين آيه قرآن، آيه مذكور است.[5]